نویسنده مسئول: جهانگیری سهروردی، یحیی ؛

نویسنده: تیموری، نسیم ؛

مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی تابستان 1402 - شماره 26 رتبه: ب/ISC (‎18 صفحه - از 27 تا 44 )

کلیدواژه ها:                 

چکیده:

فهم مسأله «زمان» از دیرباز، یکی از مسائل جدی و رمزآلود بشر بوده که برای درک آن تلاش بسیار نموده است. فیلسوفان، فیزیکدانان و الهی‌دانان برای کشف حقیقت آن کوشیده و تعاریف گوناگونی ارائه داده‌اند. کاوش معنای این مفهوم در کتابی که آفریننده‌اش به دقت و حکمت آن را جاودانه فروفرستاده، می‌تواند در کشف حقیقت معنای زمان، یاریگر باشد. این پژوهش با واکاوی واژه «یوم» در آیات 47 سوره حج، 5 سوره سجده و 4 سوره معارج و نیز آیه 19سوره کهف و آیه 259 سوره بقره در تلاش است با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی به معنای زمان در بیان قرآن دست ‌یابد. واکاوی آیات مذکور بر این مطلب اشعار دارد که گذر زمان در شرایط مختلف و بر افراد متفاوت یکسان نیست. کشف این مفهوم از معنای زمان، می‌تواند فهم مسائل مختلف الهیاتی از جمله معاد، امکان زیست طولانی و غیرعادی برخی از معصومین (ع) را موجه و منطقی سازد. این برداشت زمانی تقویت می‌شود که به یافته دانشمندان به تعداد حرکات در عالم ـ‌که هر شیء یک حرکت داردـ زمان وجود دارد.

خلاصه ماشینی:

از آن جمله مي توان به کتاب «مفهوم زمان » اثر مارتين هايـدگر و کتاب «درباره زمان » اثر فرانک ادم اشاره کرد (هايدگر، ١٣٨٤ش ؛ ادم ، ١٣٩٨ش ) با وجود آثـار متعـددي کـه در علـم فلسـفه و فيزيـک دربـاره مفهـوم زمـان بـه نگـارش درآمده است ، آثاري که به طور مستقل به مفهوم زمان در قرآن بپردازد و نظـر قـرآن را در ايـن مسأله جويا شود به جـز تفاسـيري کـه بـه مناسـبت آيـاتي کـه بـه ايـن موضـوع اشـاره دارد (طبرســي ، ١٣٧٢ش ، ج ٧: ١٤٢؛ طوســي ، بــي تــا، ج ٧: ٣٢٦؛ فخــررازي ، ١٤٢٠ق ، ج ٢٣: ٢٣٤؛ ابــن کثيــر، ١٤١٩ق ، ج ٥: ٣٨٥؛ مراغــي ، ١٣٧١ق ، ج ١٧: ١٢٥؛ طباطبــايي ، ١٣٩٠ق ، ج ١٤: ٣٨٩؛ مغنيه ، ١٤٢٤ق ، ج ٥: ٣٣٨) و مقالاتي معدود، اثري در اين زمينه تا حد احصاء يافت نشد. اين آيه بيان مي دارد که خـدايي کـه از بلندي و کوتاهي روز متأثر نمي شود و روزهاي مـا نـزد او انـدک و کوتـاه نيسـت و روزهـاي خودش نزد او طولاني و بسيار نيست ، تـرس از دسـت دادن زمـان نـدارد تـا در عـذاب آنهـا عجله کند بلکه او حليم و بزرگوار است ، مهلـت شـان مـي دهـد تـا درکـات شـقاوت خـود را تکميــل کننــد آن گــاه در روزي کــه برايشــان مقــدر شــده ، ايشــان را مؤاخــذه مــي کنــد (طبرســي ، ١٣٧٢ش ، ج ٧: ١٤٢؛ ابــن کثيــر، ١٤١٩ق ، ج ٥: ٣٨٥؛ مراغــي ، ١٣٧١ق ، ج ١٧: ١٢٥؛ طباطبــايي ، ١٣٩٠ق ، ج ١٤: ٣٨٩؛ جــوادي آملــي ، ١٣٩٠ش : ذيــل آيــه ٤٧ ســوره حــج ؛ حسيني شاه عبدالعظيمي ، ١٣٦٣ش ، ج ٩: ٧١؛ ثقفي تهراني ، ١٣٩٨ق ، ج ٣: ٦١٣).